Οι μαθητές της Γ’ Λυκείου όμως ετοιμάζονται για μία ακόμα δοκιμασία. Εργάζονται σκληρά προκειμένου να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους μέσω των Πανελλαδικών εξετάσεων. Πώς μπορούν όμως να προετοιμαστούν κατάλληλα ώστε να πετύχουν τον επιθυμητό στόχο τους;
Είναι σημαντικό οι έφηβοι να σχεδιάσουν την καθημερινότητά τους βάσει συγκεκριμένων αρχών. Οι αρχές αυτές αφορούν:
Α) Την ενίσχυση των γνωστικών τους λειτουργιών
Β) Τον μαθησιακό τους τύπο
Γ) Τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες
Δ) Την κάλυψη των βιολογικών τους αναγκών (ύπνος, διατροφή, άσκηση)
Ε) Την δημιουργία καθημερινών, μικρών και ρεαλιστικών στόχων.
(Abdulghani, Al-Drees et al, 2014; Cassidy, 2012; Rytkönen, Parpala et al, 2012; Burkhalter & Hillman, 2011; Linnenbrink-Garcia, Tyson, Patall, 2008)
Βιολογικές ανάγκες
- Ως προς τον ύπνο, είναι απαραίτητο να κοιμούνται τουλάχιστον 8 έως 10 ώρες ημερησίως (National Sleep Foundation, 2015). Η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στην προσοχή και τη μνήμη τους (Alhola & Polo-Kantola, 2007). Οι ώρες του ύπνου είναι προτιμότερο να είναι οι βραδινές, καθώς το φυσικό σκοτάδι βοηθά στην έκκριση της μελατονίνης, ορμόνης που είναι σημαντικότατη για τον ποιοτικό ύπνο, τη μνήμη και τη μάθηση (Larson, Jessen et al, 2006).
- Στη διάρκεια της προετοιμασίας για τις Πανελλήνιες η ακολουθία μιας διατροφής υψηλής σε θρεπτικά στοιχεία είναι μεγίστης σημασίας για την ενίσχυση της μάθησης, της προσοχής και της μνήμης των εφήβων. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να μην παραλείπουν γεύματα, να πίνουν νερό τακτικά και να εμπλουτίζουν τη διατροφή τους με καλά λιπαρά, φρούτα, λαχανικά, πρωτεΐνες και υδατάνθρακες ολικής αλέσεως. Τα παραπάνω συστατικά είναι επιστημονικά αποδεδειγμένα πως ενισχύουν τη συγκέντρωση προσοχής, τη μνήμη και συνεπώς τη μάθηση. Η κατανάλωση ζάχαρης θα πρέπει να περιορίζεται (Burkhalter & Hillman, 2011).
- Η σωματική άσκηση επίσης έχει σχετιστεί θετικά με τη βελτιωμένη λειτουργία του εγκεφάλου και συνεπώς των γνωστικών λειτουργιών (Burkhalter & Hillman, 2011). Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να εντάξουν στο ημερήσιό τους πρόγραμμα τουλάχιστον μισή ώρα περπατήματος ή άλλη μορφής άσκησης.
Κινητοποίηση και στοχοθεσία
Προκειμένου το διάβασμα για τις Πανελλήνιες να είναι αποτελεσματικό, μία σημαντική αρχή είναι να έχουν οι μαθητές κάποιο κίνητρο ώστε να πετύχουν. Πως όμως θα ενεργοποιηθούν;
- Αρχικά, μπορούν να ονειρευτούν πως είναι πετυχημένοι επαγγελματίες στη δουλειά που επιθυμούν ή πως απολαμβάνουν τα προνόμια της φοιτητικής ζωής.
- Προκειμένου η επανάληψη να μην τους φαίνεται ατελείωτη και να τους αποθαρρύνει, είναι σημαντικό να χωρίσουν την ύλη σε μικρές ενότητες.
- Βάσει αυτού του διαχωρισμού, θα τεθεί ένας μικρός στόχος σε κάθε μάθημα για κάθε μέρα, ο οποίος θα μπορεί να επιτευχθεί.
- Για κάθε μικρό στόχο που επιτυγχάνεται, θα υπάρχει και μία επιβράβευση, βάσει του «θέλω» του εφήβου.
- Οι 3 μέρες πριν την εξέταση κάθε μαθήματος θα είναι αφιερωμένες στη γενική επανάληψή του.
(Abdulghani, Al-Drees et al, 2014; Linnenbrick-Garcia, Tyson & Patall, 2008)
Οργάνωση της Μελέτης
- Οι έφηβοι θα πρέπει να επιλέξουν έναν χώρο που θα προορίζεται αποκλειστικά για τη μελέτη, όπως ένα γραφείο στο υπνοδωμάτιο. Θα πρέπει να έχει άνετο κάθισμα και όσο το δυνατόν λιγότερα οπτικά ερεθίσματα (αφίσες, διακοσμητικά αντικείμενα κλπ.), τα οποία αποσπούν την προσοχή.
- Πάνω στην επιφάνεια του γραφείου θα βρίσκονται μόνο τα σχετικά υλικά για το μάθημα που θα μελετάται (π.χ. το σχολικό βιβλίο του μαθήματος που μελετάται, στυλό, υπογραμμιστικό κλπ.).
- Θα είναι καλό το κινητό τηλέφωνο να μπει στο αθόρυβο και τα δεδομένα να απενεργοποιηθούν, προκειμένου οι ηλεκτρονικές ειδοποιήσεις να μην τους αποσπούν την προσοχή.
- Μπορούν να ακούν μουσική με ακουστικά, εάν τους βοηθά να συγκεντρωθούν.
- Ένας ακόμα τρόπος για αποτελεσματική εργασία είναι η μελέτη με κάποιον συμμαθητή τους. Αυτό θα τους ωθήσει να εστιάσουν περισσότερο την προσοχή σας στη μελέτη και λιγότερο σε μη σχετικά με αυτήν ερεθίσματα. Επίσης, θα κάνει την επανάληψη περισσότερο διασκεδαστική.
- Είναι προτιμότερο να ξεκινούν πρώτα με τα μαθήματα που απαιτούν απομνημόνευση και έπειτα με όσα απαιτούν επίλυση προβλημάτων ή δημιουργικό γράψιμο. Διότι η μνήμη λειτουργεί πιο αποτελεσματικά, όταν ο εγκέφαλος είναι ξεκούραστος από άλλες δραστηριότητες.
(Edwards, Weinstein et al, 2014; Rytkönen, Parpala et al, 2012)
Απομνημόνευση
Η απομνημόνευση των μαθημάτων μπορεί να διευκολυνθεί εφόσον ακολουθήσουν τις κατάλληλες μνημονικές στρατηγικές, καθώς και τη χρήση εξωτερικών βοηθημάτων, όπως λίστες, σημειωματάρια ή αυτοκόλλητα χαρτάκια (Karpicke , 2016). Παρακάτω παραθέτω κάποιες πρακτικές συμβουλές για κάθε στάδιο της μνήμης που μπορούν να βοηθήσουν τους εφήβους.
- Προσοχή
Προκειμένου να θυμηθείτε κάτι είναι αναγκαίο να το προσέξετε. Συνεπώς εστιάστε την προσοχή σας στις πληροφορίες. Όπως ανέφερα προηγουμένως, αποφύγετε να έχετε οπτικά ή ηχητικά ερεθίσματα που να σας αποσπάσουν.
- Κωδικοποίηση
Αφού παρατηρήσετε τις πληροφορίες, επεξεργαστείτε τις ενεργά με διάφορους τρόπους, ώστε να κωδικοποιηθούν και έπειτα να αποθηκευτούν στη μνήμη σας
i)Υπογραμμίστε τις κεντρικές έννοιες σε μία παράγραφο.
ii)Ομαδοποιείστε τις πληροφορίες. Χρησιμοποίησε διαφορετικά χρώματα στυλό ή υπογραμμιστικού για κάθε ομάδα π.χ. ροζ για τα αίτια, κίτρινο για τα αποτελέσματα.
iii) Φτιάξτε ένα σχεδιάγραμμα των πληροφοριών.
iv)Φτιάξτε ακρώνυμα για λίστες με ονόματα
v)Βάλτε τις πληροφορίες σε ομοιοκαταληξία ή μουσική.
vi)Συνδἐστε τις πληροφορίες με κάτι που ήδη ξέρετε ή με κάποια εικόνα (π.χ. η λέξη «διαλεκτική» συνδέεται με το διάλογο, οπότε δημιουργείστε την εικόνα του Σωκράτη να κάνει διάλογο με τους συμπολίτες του).
vii) Ως προς τους αριθμούς, οργανώστε τους σε ομάδες (π.χ. 1453, 14 η ηλικία του αδερφού μου, 53 η ηλικία του πατέρα μου).
viii) Αν είστε οπτικοί τύποι, δηλαδή μαθαίνετε καλύτερα μέσω της όρασης, γράψτε την πληροφορία σε ένα αυτοκόλλητο χαρτάκι και τοποθετήστε την σε ένα κεντρικό σημείο ώστε να τη βλέπετε συχνά.
ix)Αν είστε ακουστικοί τύποι, δηλαδή μαθαίνετε καλύτερα ακούγοντας, πείτε την πληροφορία δυνατά σε εσάς ή σε κάποιον άλλο και ηχογραφείστε τον εαυτό σας.
x)Δοκιμάστε να διδάξετε αυτό που διαβάσατε σε κάποιο συμμαθητή ή μέλος της οικογένειας.
xi)Τέλος, προκειμένου να μείνουν οι πληροφορίες στη μνήμη σας θα πρέπει να εξασκηθείτε ώστε να τις θυμάστε.
Ανάκληση
Αφού εφαρμοστούν οι παραπάνω τεχνικές κωδικοποίησης, είναι σημαντικό να μπορέσετε να θυμηθείτε τις πληροφορίες που διαβάσατε. Το στάδιο αυτό προϋποθέτει είτε να ανατρέξετε στα εξωτερικά βοηθήματα (λίστα, αυτοκόλλητα κλπ.) είτε να ανατρέξετε στις τεχνικές που χρησιμοποιήσατε για να το απομνημονεύσετε (ομαδοποίηση, σύνδεση με προηγούμενη γνώση κλπ.)
(Karpicke, 2016; Edwarts, Weinstein et al, 2014; Cuasay, 1992).
Άλλες σημαντικές συμβουλές
- Η μελέτη τους θα πρέπει να περιλαμβάνει διαλείμματα. Αυτά μπορεί να συμβαίνουν ανά 50 λεπτά για 15 με 20 λεπτά. Μία άλλη ιδέα είναι η υιοθέτηση της τεχνικής Pomodoro, όπου δίδονται 5 λεπτά διαλείμματος ανά 25 λεπτά εργασίας και αφού ολοκληρωθούν τα 4 25λεπτα εργασίας δίνονται 15 λεπτά διαλείμματος (Cirillo, 2011). Η εφαρμογή βρίσκεται σε αυτό τον σύνδεσμο.
- Για καλύτερη απόδοση στη μελέτη των Πανελληνίων προτείνεται οι έφηβοι να διαμορφώσουν ένα ημερήσιο πρόγραμμα με όλες τις δραστηριότητές τους (ύπνος, μελέτη, φροντιστήρια, διαλείμματα κλπ.) και να το καταγράψουν σε μία ατζέντα είτε σε μορφή τετραδίου είτε ηλεκτρονική με υπενθυμίσεις.
- Είναι πολύ σημαντικό επίσης να διατηρούν ένα αρχείο με παλιές τους εργασίες και τα σχόλια των καθηγητών τους. Με αυτό τον τρόπο, θα έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν τα δυνατά και τα αδύνατά τους σημεία και έτσι να στοχεύουν στη βελτίωση των δεύτερων.
- Τέλος, είναι αναγκαίο να βρίσκονται σε επικοινωνία με τους καθηγητές τους, ώστε να λαμβάνουν υλικό για εξάσκηση και συνεχή ανατροφοδότηση για την πρόοδό τους.
(Abdulghani et al, 2014; Edwards, Weinstein et al, 2014)
Η περίοδος της προετοιμασίας για τις Πανελλήνιες είναι δύσκολη και στρεσογόνος για τους μαθητές. Ωστόσο, ακολουθώντας τις κατάλληλες τεχνικές μπορούν να μελετήσουν αποτελεσματικότερα πετυχαίνοντας την καλύτερη δυνατή επίδοση. Άλλωστε, για να επιτευχθεί ένας μεγάλος στόχος, απαιτούνται μικρά και σταθερά βήματα.
Καλή επιτυχία!
Χριστίνα Αρετάκη
Φιλόλογος – Ειδική Παιδαγωγός (MSc)
https://eidikipaidagogos.business.site
Βιβλιογραφία
Abdulghani, H. M., Al-Drees, A. A., Khalil, M. S., Ahmad, F., Ponnamperuma, G. G., & Amin, Z. (2014) What factors determine academic achievement in high achieving undergraduate medical students? A qualitative study, Medical Teacher, 36(1). 43 – 48.
Alhola, P., & Polo-Kantola, P. (2007). Sleep deprivation: Impact on cognitive performance. Neuropsychiatr Dis Treat, 3(5). 553–567.
Burkhalter, T. M., & Hillman, C. H. (2011). A Narrative Review of Physical Activity, Nutrition, and Obesity to Cognition and Scholastic Performance across the Human Lifespan. Advances in Nutrition, 2(2). 201 – 206.
Cirillo Francesco (2011). The Pomodoro Technique. https://francescocirillo.com/pages/pomodoro-technique
Cuasay, P. (1992). Cognitive Factors in Academic Achievement. Higher Education Extension Service Review, 3 (3). 1 – 10.
Edwards, A. J., Weinstein, C. E., Goetz, E. T., & Alexander, P. A. (2014). Learning and study strategies: Issues in assessment, instruction, and evaluation. Elsevier.
Karpicke Jeffrey D. (2016). A powerful way to improve learning and memory. https://www.apa.org/science/about/psa/2016/06/learning-memory
Larson, J., Jessen R. E., Uz, T., Arslan, A. D., Kurtuncu, M., Imbesi, M., Manev, H. (2006). Impaired hippocampal long-term potentiation in melatonin MT2 receptor-deficient mice. Neurosci. Lett, 393(1). 23 – 6.
Linnenbrink-Garcia, L., Tyson, D., & Patall, E. (2008). When are Achievement Goal Orientations Beneficial for Academic Achievement? A Closer Look at Main Effects and Moderating Factors. Revue internationale de psychologie sociale, 21(1). 19 – 70.
National Sleep Foundation (2015). National Sleep Foundation Recommends New Sleep Times. https://www.sleepfoundation.org/press-release/national-sleep-foundation-recommends-new-sleep-times
Rytkönen, H., Parpala, A., Lindblom-Ylänne, S., Virtanen, V., & Postareff, L. (2012). Factors affecting bioscience students’ academic achievement. Instructional Science, 40. 241 – 256.